Eurepgap ve Türkiye
Eurepgap belgesi Almanya, Avusturya, Fransa, Hollanda, İngiltere ve İtalya gibi Batı Avrupa ve Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelere ait bir uygulama olmasına rağmen, bu uygulama Türkiye gibi AB ile ticari ilişkileri olan ülkeleri de etkilemektedir. Dolayısıyla belge, ilk olarak dış ticarete konu olan ilgili ürün ve ürün gruplarını etkileyecektir (İGEME, 2004b).
Antalya, ihracata ve iç pazara yönelik yaş meyve-sebze yetiştiriciliğinin yapıldığı en önemli illerdendir. Türkiye toplam yaş meyve-sebze ihracatının %37’si Antalya’dan gerçekleştirilmekte, yine AB üyesi ülkelere yapılan ihracatın ise %63’ü Antalya kaynaklıdır. Aynı şekilde Antalya toplam Türkiye kesme çiçek ihracatının %95’ini gerçekleştirmektedir (Anonim, 2004a). Buna göre Eurepgap belgesinin özellikle ihracata dayalı üretim faaliyetinde bulunan Antalya’daki üreticileri ve ilgili sektörleri etkilemesi kaçınılmazdır.
2003 yılında Türkiye toplam ihracat değeri içerisinde toplam yaş meyve sebzenin payı %1,5 kadardır (Anonim, 2004b). Toplam ihracat içinde yaş meyve sebze ihracat oranının oldukça düşük düzeyde olması konunun önemini azaltmamaktadır. Çünkü konu çok boyutludur ve insan ve çevre sağlığını gibi pek çok yaşamsal alanı ilgilendirmektedir. Asıl önemli olanın kendi toplumumuzun sağlıklı ürünler tüketmesini sağlamak olduğu dikkatten kaçmamalıdır. Söz konusu belge üzerinde ülkemizde yapılan tartışmalar, tarımsal üretim faaliyetinin bilimsel bilgiler kullanılarak yapılmasının gerekliliğini ve bunun için etkin yayımın zorunlu olduğunu bir kez daha ortaya koymuş ve tarımsal ürünlere yönelik tüketici bilincinin oluşmasına ve gelişmesine katkı yapmıştır.
Dünyadaki Gelişmeler
Tarımsal üretimde standart geliştirmenin önemini anlayan ülkeler 2002 yılında başlattıkları hareketlerle oluşturdukları “Ulusal ve Bölgesel Teknik Çalışma Grupları” ile ülkelerindeki tarımsal üretimi hızla Eurepgap Belgesine uygun hale getirmeye başlamışlardır. Bugün dünyada başta İngiltere ve Hollanda olmak üzere toplam 11 ülkede oluşturulan “Ulusal ve Bölgesel Teknik Çalışma Grupları” ülkelerinin bu yönde tarımsal üretime adaptasyonuna yönelik faaliyetlerine hızla devam etmektedirler. Yapılan ve devam etmekte olan bu faaliyetler sonucunda Ağustos 2003 verilerine göre bugün dünyada 12.000 üretici, toplam 3,5 milyon dekarlık bir arazide Eurepgap Belgesinin gerekliliklerini yerine getirerek yaş meyve ve sebze üretmekte ve sayı her geçen gün artmaktadır. Sertifikalı üretici bakımından İngiltere ve Hollanda’nın ilk sıralarda olduğu, bu ülkeleri İspanya, Güney Afrika ve İsrail gibi ülkelerin izlediği,Türkiye’nin ise Eurepgap’e uygun üretim yapan toplam 41 ülke arasında Senegal ve Nambiya’ dan sonra 31.sırada geldiği bilinmektedir (Anonim, 2004c). Kuşkusuz bu durum Türk tarımının İTU bakımından dünyadaki yerini göstermemektedir. Özellikle konunun yeni olması ihracata dayalı üretimde bulunan üreticileri etkilemesi, sertifikasyon ve sözleşme gibi zorunlulukların yerine getirilmesini gerektirmesi nedeniyle daha az sayıda üreticinin Eurepgap kapsamında üretim yapmasına yol açmaktadır. Ancak yakın gelecekte ihracat potansiyelinin etkin kullanılmaya başlanmasıyla ve etkin tarımsal yayım hizmetlerinin sonucu olarak üretici sayısının hızla artması beklenmelidir.
Türkiye’deki Gelişmeler
Son dönemlerde özellikle 2004 yılına ulusal ve bölgesel düzeyde tarım kesimine yönelik olarak, üzerinde önemli tartışmalar yapılsa da önemli sayılabilecek girişimler olduğu görülmektedir. Tarımsal Üretici Birlikleri Yasası, Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Yasası ve Kontrollü Örtüaltı Üretiminin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik gibi ulusal düzeydeki çalışmalar önemlidir. Bu çalışmalar aşağıda kısaca incelenmiştir.
Tarımsal Üretici Birlikleri Yasası incelendiğinde, Yasa’da EUREPGAP’le doğrudan ilgili olduğu değerlendirilen konular aşağıda verildiği gibidir:
§ Ürün kalitesini iyileştirici tedbirler almak ve ürün standartlarını uygulamak
§ Çiftlik düzeyinde yapılan tarımsal uygulamaları izlemek, kayıtlarını tutmak ve belge düzenlemek
§ Paket ve ambalajlarla ilgili standartların uygulanmasını sağlamak
§ Çevre ile uyumlu üretim tekniklerini yaygınlaştırmak
§ Ürünlerle ilgili her türlü bilgiyi kayıt altına almak.
Ayrıca Ziraat Odaları ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği yasası değiştirilmiştir. Daha bağımsız ve demokratik bir yapıya kavuştuğu ifade edilen yasa ile çiftçi kayıtlarının tutulması, çiftçi kayıt sisteminin geliştirilmesi, tarımsal araştırma, eğitim ve yayım hizmetleri kapsamında çiftçilere danışmanlık hizmeti verilmesine yönelik düzenlemeler yer almaktadır (Anonim, 2004d).
Belirtilen iki yasa yanında örtüaltı yetiştiriciliğinde üretimin planlanması, geliştirilmesi, pazarlanması ve gıda güvenlik zinciri içerisinde kaliteli üretimin tüketiciye ulaştırılması aşamasında, kontrollü üretim sistemini geliştirmek amacıyla Kontrollü Örtüaltı Üretiminin Uygulamasına ilişkin 12 maddeden oluşan bir yönetmelik çıkarılmıştır. Yönetmelik kontrollü örtüaltı üretiminin uygulanması için il ve ilçe müdürlüklerinin, üreticilerin, ürünü toptan alan alıcı, kişi, kurum, kuruluş veya firmaların, satış birimlerinin, ihracatçıların görev ve sorumluluklarını kapsamaktadır. Ayrıca ulusal düzeyde yapılan bu çalışmalara ek olarak Antalya ilinde “EUREPGAP Protokolü ve HACCP Eylem Planı” hazırlanmış, Plan Valilik, Tarım İl Müdürlüğü, Üniversite, Araştırma Enstitüleri, Meslek Odaları, İhracatçılar Birliği, Ziraat Odası, Komisyoncular ve Tüccarlar Derneği, Toptancı Hal Dairesi, Ticaret Odası, Belediyeler ve Köy Muhtarlarının görev bölüşümü ile gerçekleştirilmektedir. Aynı şekilde yine “Yaş Sebze Meyve İle Kesme Çiçek Yetiştiriciliğinde İTU Kararları” kabul edilmiştir (Anonim, 2003).
Bu girişimler tarımda kontrollü ve kayıtlı üretimi öngörmektedir. Bu yönüyle Eurepgap belgesindeki taleplerin karşılanmasına yönelik özellikler taşıdığı söylenebilir. Ancak uygulamada kısa sürede başarı elde edilebilmesi için uygun teşvik unsurlarının ve yayım çalışmalarının geliştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
Söz konusu belgelerin “kararlılıkla uygulanması ve takip edilmesi durumunda beklentilerin gerçekleşmesi yönünde gelişme sağlanabileceği” dikkate alınmalıdır.
SONUÇ
Türkiye, toplum ve çevre sağlığını dikkate alarak sağlıklı ürünlerin topluma sunulmasını sağlamak için tarım üreticilerinin bilimsel bilgileri kullanmalarını sağlamak ve bilimsel bilgileri üretim alanında hakim kılmak durumundadır. Buna göre mevcut insan ve fiziki kaynaklarını harekete geçirmeli, doğru bir planlama ile üreticilerin etkin yayım hizmetlerinden yararlanmaları sağlanarak, İTU’nun benimsenmesi ve yaygınlaştırılmasını gerçekleştirilmeli, böylece hem kendi toplumuna hem de diğer toplumlara sağlıklı ürünler sunma görevini Türkiye’ye yakışır bir sorumluluk içerisinde yerine getirmelidir. Antalya ise bu alandaki önderliğini ve sahip olduğu güçlü konumunu, gerçekleştirdiği ve gerçekleştireceği yeni girişimlerle güçlendirmelidir.
KAYNAKLAR
Ağar,T.,2002. Eurepgap: AB Normlarında Kayıtlı Tarım. Cine-Tarım Dergisi,Yıl:5/41, Adana. Anonim, 2003. Kontrollü Örtüaltı Üretimin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete No: 25329, 27.12.2003.
Anonim, 2004a. Antalya Yaş Meyve – Sebze İhracatçıları Birliği Ülkelere İhracat Raporu, www.aib.org.tr.
Anonim, 2004b. İhracat. Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası Aylık Dergisi. Sayı, 289, Ankara.
Anonim, 2004c. Türkiye’ nin Uluslararası Yaş Meyve, Sebze Ticaretine Yön Verebilecek “Eurepgap Protokolünün”
Değerlendirilmesi http://www.alaratarim.com.tr/eurepgap.htm
Anonim, 2004d. TZOB Kanunu. Çiftçi ve Köy Dünyası Dergisi Cilt: 20, Sayı: 234, Ankara.
Eurepgap, 2001. Eurepgap Protocol for Fresh Fruit and Vegetables. Version September 2001. Rev. 02.
Eurepgap, 2004. About Eurepgap. http:www. eurep.org /about.html EUREPGAP, 2004
FDA, 2004. The Bioterrorism Act of 2002. U.S.Food and Drug Administration www.fda.gov/oc/
bioterrorism/bioact.html
İGEME, 2004a. ABD Bioterörizm Yasası. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, www.igeme.org.tr.
İGEME, 2004b. Yıllar İtibariyle Türkiye Yaş Sebze ve Meyve İhracatı. www.igeme.org.tr.
Özçatalbaş, O., Y. Gürgen, 1998. Tarımsal Yayım ve Haberleşme. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Baki Kitabevi, Adana.
Özçatalbaş, 2002. Tarıma Girdi Sağlayan Özel Kuruluşların Yayım Açısından Değerlendirilmesi: Adana Örneği. Çiftçi ve Köy Dergisi, Sayı:201-202, Ankara.
Özçatalbaş, O.,D.Danış, 2004. Türkiye’de Yürütülen Tarımsal Yayım Çalışmalarının Eurepgap
Belgesi İle İlişkisi, Türkiye 6.Tarım Ekonomisi Kongresi 16-18 Eylül 2004, Tokat.
Schmitt,M.A.,Durgan,B.R.,Iverson,S.M.,Minesota,P, 2000.Impact Assessment and Participant
Profiles of Extension’s Education Programs for Agricultural chemical\ Seed retailersand
CropAdvisors.38(6). http/www.joe.org/joe/2000 December/a2.html.
Yaş Meyve ve Sebzelere Yönelik EUREPGAP Belgesi
(EUREPGAP Protocol for Fresh Fruit and Vegetables)
1. İzlenebilirlik (Traceability): Ürünlerin nerede, hangi ortam ve koşullarda yetiştirildiğinin izlenebilmesi.
2. Kayıt tutma (Record Keeping):
a) Üreticiler, ürünlerin üretim yerinden son tüketiciye kadar olan zinciri incelemeye olanak verecek şekilde, yaptıkları tüm faaliyetlerinin bu belgede belirtildiği gibi İTU’na uyduğunu kanıtlayabilecek şekilde kayıt tutmalı ve bu kayıtları en az 2 yıl saklamalı.
3. Türler ve anaçlar ( Varieties and Rootstocks):
a) Tür ve anaç seçimi; b) Tohum kalitesi; c) Zararlı ve hastalıklara dayanıklılık/ tolerans; d) Tohum uygulamaları;
e) Fidan materyali
4. Yetiştiricilik yapılan alanın tarihçesi ve idaresi (Site History and Site Management):
a) Yetiştiricilik alanının geçmişi; b) Dönüşümlü yetiştiricilik (rotasyon)
5. Toprak ve substrat yönetimi (Soil and Substrate Management):
a) Toprak tipi haritalandırılması; b) Toprak işleme; c) Toprak erozyonu; d) Toprak fumigasyonu; e) Toprak dışı yetiştirme ortamları (substrat)
6. Gübre kullanımı (Fertiliser Usage):
a) Gübre gereksinimi; b) Gübre çeşidi ve miktarı üzerine öneriler; c) Uygulama kayıtları;
d) Uygulama sıklığı ve zamanı; e) Taban suyundaki nitrat ve fosfat düzeyleri;
f) Uygulama ekipmanları; g) Gübre depolanması; h) Organik gübre
7. Sulama (Irrigation):
a) Sulama gereksiniminin tahmini; b) Sulama metodu; c) Suyun kalitesi;
d) Sulama suyu kaynakları
8. Bitki koruma (Crop Protection):
a) Bitki korumanın temel elemanları; b) Kimyasalların seçimi; c) Pestisitlerin miktarı ve çeşidi hakkında öneriler; d) Uygulama kayıtları; e) Güvenlik, eğitim ve uyulacak kurallar; f) Koruyucu giysiler ve ekipmanlar; g) İlaç uygulaması yapıldıktan sonra derim öncesi bekleme süresi; h) Sprey ekipmanı; ı) Artan ilaç karışımlarının yok edilmesi; i) Pestisit kalıntı analizleri; j) Pestisit depolaması; k) Boşalan pestisit kutuları; l) Son kullanma tarihi geçmiş pestisitler
9. Hasat (Harvesting):
a) Hijyen (sağlık ve temizlik); b) Ambalaj
10. Ürün işleme ve hasat sonrası uygulamalar (Post-Harvest Treatments):
a) Derim sonrası kimyasalları; b) Derim sonrası yıkama
11. Atık ve kirlilik yönetimi, yeniden işleme ve kullanma (Waste and Pollution
Management, Recycling and Reuse):
a) Atık ve kirlilik oluşturan maddelerin tanımı; b) Atık ve kirlilik iş planı
12. İşçi sağlığı, güvenliği ve hakları (Worker Health, Safety and Welfare):
a) Risk değerlendirmesi; b) Eğitim; c) Kuruluş ve ekipmanlar; d) Pestisit kullanımı;
e) Hijyen(sağlık); f) Rahat yaşam, refah
13. Çevreye yönelik konular (Environmental Issues):
a) Tarımın doğaya etkisi; b) Yaban yaşamı ve doğal kaynakları koruma politikası;
c) Verimsiz alanlar
14. Şikayet formu (Complaint Form)
15. İç denetleme (Internal Audit)
Eurepgap belgesi Almanya, Avusturya, Fransa, Hollanda, İngiltere ve İtalya gibi Batı Avrupa ve Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelere ait bir uygulama olmasına rağmen, bu uygulama Türkiye gibi AB ile ticari ilişkileri olan ülkeleri de etkilemektedir. Dolayısıyla belge, ilk olarak dış ticarete konu olan ilgili ürün ve ürün gruplarını etkileyecektir (İGEME, 2004b).
Antalya, ihracata ve iç pazara yönelik yaş meyve-sebze yetiştiriciliğinin yapıldığı en önemli illerdendir. Türkiye toplam yaş meyve-sebze ihracatının %37’si Antalya’dan gerçekleştirilmekte, yine AB üyesi ülkelere yapılan ihracatın ise %63’ü Antalya kaynaklıdır. Aynı şekilde Antalya toplam Türkiye kesme çiçek ihracatının %95’ini gerçekleştirmektedir (Anonim, 2004a). Buna göre Eurepgap belgesinin özellikle ihracata dayalı üretim faaliyetinde bulunan Antalya’daki üreticileri ve ilgili sektörleri etkilemesi kaçınılmazdır.
2003 yılında Türkiye toplam ihracat değeri içerisinde toplam yaş meyve sebzenin payı %1,5 kadardır (Anonim, 2004b). Toplam ihracat içinde yaş meyve sebze ihracat oranının oldukça düşük düzeyde olması konunun önemini azaltmamaktadır. Çünkü konu çok boyutludur ve insan ve çevre sağlığını gibi pek çok yaşamsal alanı ilgilendirmektedir. Asıl önemli olanın kendi toplumumuzun sağlıklı ürünler tüketmesini sağlamak olduğu dikkatten kaçmamalıdır. Söz konusu belge üzerinde ülkemizde yapılan tartışmalar, tarımsal üretim faaliyetinin bilimsel bilgiler kullanılarak yapılmasının gerekliliğini ve bunun için etkin yayımın zorunlu olduğunu bir kez daha ortaya koymuş ve tarımsal ürünlere yönelik tüketici bilincinin oluşmasına ve gelişmesine katkı yapmıştır.
Dünyadaki Gelişmeler
Tarımsal üretimde standart geliştirmenin önemini anlayan ülkeler 2002 yılında başlattıkları hareketlerle oluşturdukları “Ulusal ve Bölgesel Teknik Çalışma Grupları” ile ülkelerindeki tarımsal üretimi hızla Eurepgap Belgesine uygun hale getirmeye başlamışlardır. Bugün dünyada başta İngiltere ve Hollanda olmak üzere toplam 11 ülkede oluşturulan “Ulusal ve Bölgesel Teknik Çalışma Grupları” ülkelerinin bu yönde tarımsal üretime adaptasyonuna yönelik faaliyetlerine hızla devam etmektedirler. Yapılan ve devam etmekte olan bu faaliyetler sonucunda Ağustos 2003 verilerine göre bugün dünyada 12.000 üretici, toplam 3,5 milyon dekarlık bir arazide Eurepgap Belgesinin gerekliliklerini yerine getirerek yaş meyve ve sebze üretmekte ve sayı her geçen gün artmaktadır. Sertifikalı üretici bakımından İngiltere ve Hollanda’nın ilk sıralarda olduğu, bu ülkeleri İspanya, Güney Afrika ve İsrail gibi ülkelerin izlediği,Türkiye’nin ise Eurepgap’e uygun üretim yapan toplam 41 ülke arasında Senegal ve Nambiya’ dan sonra 31.sırada geldiği bilinmektedir (Anonim, 2004c). Kuşkusuz bu durum Türk tarımının İTU bakımından dünyadaki yerini göstermemektedir. Özellikle konunun yeni olması ihracata dayalı üretimde bulunan üreticileri etkilemesi, sertifikasyon ve sözleşme gibi zorunlulukların yerine getirilmesini gerektirmesi nedeniyle daha az sayıda üreticinin Eurepgap kapsamında üretim yapmasına yol açmaktadır. Ancak yakın gelecekte ihracat potansiyelinin etkin kullanılmaya başlanmasıyla ve etkin tarımsal yayım hizmetlerinin sonucu olarak üretici sayısının hızla artması beklenmelidir.
Türkiye’deki Gelişmeler
Son dönemlerde özellikle 2004 yılına ulusal ve bölgesel düzeyde tarım kesimine yönelik olarak, üzerinde önemli tartışmalar yapılsa da önemli sayılabilecek girişimler olduğu görülmektedir. Tarımsal Üretici Birlikleri Yasası, Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Yasası ve Kontrollü Örtüaltı Üretiminin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik gibi ulusal düzeydeki çalışmalar önemlidir. Bu çalışmalar aşağıda kısaca incelenmiştir.
Tarımsal Üretici Birlikleri Yasası incelendiğinde, Yasa’da EUREPGAP’le doğrudan ilgili olduğu değerlendirilen konular aşağıda verildiği gibidir:
§ Ürün kalitesini iyileştirici tedbirler almak ve ürün standartlarını uygulamak
§ Çiftlik düzeyinde yapılan tarımsal uygulamaları izlemek, kayıtlarını tutmak ve belge düzenlemek
§ Paket ve ambalajlarla ilgili standartların uygulanmasını sağlamak
§ Çevre ile uyumlu üretim tekniklerini yaygınlaştırmak
§ Ürünlerle ilgili her türlü bilgiyi kayıt altına almak.
Ayrıca Ziraat Odaları ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği yasası değiştirilmiştir. Daha bağımsız ve demokratik bir yapıya kavuştuğu ifade edilen yasa ile çiftçi kayıtlarının tutulması, çiftçi kayıt sisteminin geliştirilmesi, tarımsal araştırma, eğitim ve yayım hizmetleri kapsamında çiftçilere danışmanlık hizmeti verilmesine yönelik düzenlemeler yer almaktadır (Anonim, 2004d).
Belirtilen iki yasa yanında örtüaltı yetiştiriciliğinde üretimin planlanması, geliştirilmesi, pazarlanması ve gıda güvenlik zinciri içerisinde kaliteli üretimin tüketiciye ulaştırılması aşamasında, kontrollü üretim sistemini geliştirmek amacıyla Kontrollü Örtüaltı Üretiminin Uygulamasına ilişkin 12 maddeden oluşan bir yönetmelik çıkarılmıştır. Yönetmelik kontrollü örtüaltı üretiminin uygulanması için il ve ilçe müdürlüklerinin, üreticilerin, ürünü toptan alan alıcı, kişi, kurum, kuruluş veya firmaların, satış birimlerinin, ihracatçıların görev ve sorumluluklarını kapsamaktadır. Ayrıca ulusal düzeyde yapılan bu çalışmalara ek olarak Antalya ilinde “EUREPGAP Protokolü ve HACCP Eylem Planı” hazırlanmış, Plan Valilik, Tarım İl Müdürlüğü, Üniversite, Araştırma Enstitüleri, Meslek Odaları, İhracatçılar Birliği, Ziraat Odası, Komisyoncular ve Tüccarlar Derneği, Toptancı Hal Dairesi, Ticaret Odası, Belediyeler ve Köy Muhtarlarının görev bölüşümü ile gerçekleştirilmektedir. Aynı şekilde yine “Yaş Sebze Meyve İle Kesme Çiçek Yetiştiriciliğinde İTU Kararları” kabul edilmiştir (Anonim, 2003).
Bu girişimler tarımda kontrollü ve kayıtlı üretimi öngörmektedir. Bu yönüyle Eurepgap belgesindeki taleplerin karşılanmasına yönelik özellikler taşıdığı söylenebilir. Ancak uygulamada kısa sürede başarı elde edilebilmesi için uygun teşvik unsurlarının ve yayım çalışmalarının geliştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
Söz konusu belgelerin “kararlılıkla uygulanması ve takip edilmesi durumunda beklentilerin gerçekleşmesi yönünde gelişme sağlanabileceği” dikkate alınmalıdır.
SONUÇ
Türkiye, toplum ve çevre sağlığını dikkate alarak sağlıklı ürünlerin topluma sunulmasını sağlamak için tarım üreticilerinin bilimsel bilgileri kullanmalarını sağlamak ve bilimsel bilgileri üretim alanında hakim kılmak durumundadır. Buna göre mevcut insan ve fiziki kaynaklarını harekete geçirmeli, doğru bir planlama ile üreticilerin etkin yayım hizmetlerinden yararlanmaları sağlanarak, İTU’nun benimsenmesi ve yaygınlaştırılmasını gerçekleştirilmeli, böylece hem kendi toplumuna hem de diğer toplumlara sağlıklı ürünler sunma görevini Türkiye’ye yakışır bir sorumluluk içerisinde yerine getirmelidir. Antalya ise bu alandaki önderliğini ve sahip olduğu güçlü konumunu, gerçekleştirdiği ve gerçekleştireceği yeni girişimlerle güçlendirmelidir.
KAYNAKLAR
Ağar,T.,2002. Eurepgap: AB Normlarında Kayıtlı Tarım. Cine-Tarım Dergisi,Yıl:5/41, Adana. Anonim, 2003. Kontrollü Örtüaltı Üretimin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete No: 25329, 27.12.2003.
Anonim, 2004a. Antalya Yaş Meyve – Sebze İhracatçıları Birliği Ülkelere İhracat Raporu, www.aib.org.tr.
Anonim, 2004b. İhracat. Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası Aylık Dergisi. Sayı, 289, Ankara.
Anonim, 2004c. Türkiye’ nin Uluslararası Yaş Meyve, Sebze Ticaretine Yön Verebilecek “Eurepgap Protokolünün”
Değerlendirilmesi http://www.alaratarim.com.tr/eurepgap.htm
Anonim, 2004d. TZOB Kanunu. Çiftçi ve Köy Dünyası Dergisi Cilt: 20, Sayı: 234, Ankara.
Eurepgap, 2001. Eurepgap Protocol for Fresh Fruit and Vegetables. Version September 2001. Rev. 02.
Eurepgap, 2004. About Eurepgap. http:www. eurep.org /about.html EUREPGAP, 2004
FDA, 2004. The Bioterrorism Act of 2002. U.S.Food and Drug Administration www.fda.gov/oc/
bioterrorism/bioact.html
İGEME, 2004a. ABD Bioterörizm Yasası. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, www.igeme.org.tr.
İGEME, 2004b. Yıllar İtibariyle Türkiye Yaş Sebze ve Meyve İhracatı. www.igeme.org.tr.
Özçatalbaş, O., Y. Gürgen, 1998. Tarımsal Yayım ve Haberleşme. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Baki Kitabevi, Adana.
Özçatalbaş, 2002. Tarıma Girdi Sağlayan Özel Kuruluşların Yayım Açısından Değerlendirilmesi: Adana Örneği. Çiftçi ve Köy Dergisi, Sayı:201-202, Ankara.
Özçatalbaş, O.,D.Danış, 2004. Türkiye’de Yürütülen Tarımsal Yayım Çalışmalarının Eurepgap
Belgesi İle İlişkisi, Türkiye 6.Tarım Ekonomisi Kongresi 16-18 Eylül 2004, Tokat.
Schmitt,M.A.,Durgan,B.R.,Iverson,S.M.,Minesota,P, 2000.Impact Assessment and Participant
Profiles of Extension’s Education Programs for Agricultural chemical\ Seed retailersand
CropAdvisors.38(6). http/www.joe.org/joe/2000 December/a2.html.
Yaş Meyve ve Sebzelere Yönelik EUREPGAP Belgesi
(EUREPGAP Protocol for Fresh Fruit and Vegetables)
1. İzlenebilirlik (Traceability): Ürünlerin nerede, hangi ortam ve koşullarda yetiştirildiğinin izlenebilmesi.
2. Kayıt tutma (Record Keeping):
a) Üreticiler, ürünlerin üretim yerinden son tüketiciye kadar olan zinciri incelemeye olanak verecek şekilde, yaptıkları tüm faaliyetlerinin bu belgede belirtildiği gibi İTU’na uyduğunu kanıtlayabilecek şekilde kayıt tutmalı ve bu kayıtları en az 2 yıl saklamalı.
3. Türler ve anaçlar ( Varieties and Rootstocks):
a) Tür ve anaç seçimi; b) Tohum kalitesi; c) Zararlı ve hastalıklara dayanıklılık/ tolerans; d) Tohum uygulamaları;
e) Fidan materyali
4. Yetiştiricilik yapılan alanın tarihçesi ve idaresi (Site History and Site Management):
a) Yetiştiricilik alanının geçmişi; b) Dönüşümlü yetiştiricilik (rotasyon)
5. Toprak ve substrat yönetimi (Soil and Substrate Management):
a) Toprak tipi haritalandırılması; b) Toprak işleme; c) Toprak erozyonu; d) Toprak fumigasyonu; e) Toprak dışı yetiştirme ortamları (substrat)
6. Gübre kullanımı (Fertiliser Usage):
a) Gübre gereksinimi; b) Gübre çeşidi ve miktarı üzerine öneriler; c) Uygulama kayıtları;
d) Uygulama sıklığı ve zamanı; e) Taban suyundaki nitrat ve fosfat düzeyleri;
f) Uygulama ekipmanları; g) Gübre depolanması; h) Organik gübre
7. Sulama (Irrigation):
a) Sulama gereksiniminin tahmini; b) Sulama metodu; c) Suyun kalitesi;
d) Sulama suyu kaynakları
8. Bitki koruma (Crop Protection):
a) Bitki korumanın temel elemanları; b) Kimyasalların seçimi; c) Pestisitlerin miktarı ve çeşidi hakkında öneriler; d) Uygulama kayıtları; e) Güvenlik, eğitim ve uyulacak kurallar; f) Koruyucu giysiler ve ekipmanlar; g) İlaç uygulaması yapıldıktan sonra derim öncesi bekleme süresi; h) Sprey ekipmanı; ı) Artan ilaç karışımlarının yok edilmesi; i) Pestisit kalıntı analizleri; j) Pestisit depolaması; k) Boşalan pestisit kutuları; l) Son kullanma tarihi geçmiş pestisitler
9. Hasat (Harvesting):
a) Hijyen (sağlık ve temizlik); b) Ambalaj
10. Ürün işleme ve hasat sonrası uygulamalar (Post-Harvest Treatments):
a) Derim sonrası kimyasalları; b) Derim sonrası yıkama
11. Atık ve kirlilik yönetimi, yeniden işleme ve kullanma (Waste and Pollution
Management, Recycling and Reuse):
a) Atık ve kirlilik oluşturan maddelerin tanımı; b) Atık ve kirlilik iş planı
12. İşçi sağlığı, güvenliği ve hakları (Worker Health, Safety and Welfare):
a) Risk değerlendirmesi; b) Eğitim; c) Kuruluş ve ekipmanlar; d) Pestisit kullanımı;
e) Hijyen(sağlık); f) Rahat yaşam, refah
13. Çevreye yönelik konular (Environmental Issues):
a) Tarımın doğaya etkisi; b) Yaban yaşamı ve doğal kaynakları koruma politikası;
c) Verimsiz alanlar
14. Şikayet formu (Complaint Form)
15. İç denetleme (Internal Audit)
