Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.

Bağlı değilsiniz. Bağlanın ya da kayıt olun

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ VE KORKUTELİ

Aşağa gitmek  Mesaj [1 sayfadaki 1 sayfası]

Admin


Admin

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ VE KORKUTELİ

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ  VE KORKUTELİ Mantar11
Doç Dr. Orhan ÖZÇATALBAŞ

GİRİŞ
Türkiye’de ilk kültür mantarı üretimi çalışmaları 1960’lı yıllarda başlamıştır. Korkuteli’nde birkaç girişimciyle başlayan mantar üretimi aile işletmeciliği şeklinde yaygınlaşmıştır. Ayrıca kompost sektörünün (1986) de ilçede kurulmuş olması bu hızlı yaygınlaşmada etkili olmuştur.
İlçede kültür mantarı yetiştiriciliği yapan 700’ün üzerinde işletme bulunmaktadır. Genel olarak aile işgücünden yararlanılan işletmelerde ve sektörlerle ilgili alanlarda işçi-geçici işçi, teknik eleman, işletme yöneticisi gibi pozisyonlarda yaklaşık 5.000 kişi iş olanağı bulmaktadır. Mantar üreticilerinin 1/3’ü (%32,9) için ana geçim kaynağı, diğerleri için ek geçim kaynağı durumundadır.
Mantar üretim tesisleri iyi tarım uygulamalarının geçerli olduğu tesisler haline getirilebilirse, daha modern işletmelerde sağlıklı ürünler elde edilebilir.
Dünya kültür mantarı üretimi 3,3 milyon ton olup üretimin %33’ü AB ülkeleri %30’u Asya, %20’si Güney Amerika’da yapılmaktadır. Avrupa Birliği 1,1 milyon ton üretime sahiptir. Hollanda tek başına bu değerin 1/4’ünü üretmekte, Fransa ve İngiltere ise takip etmektedir.
Kültür mantarı bir tarım ürünü olarak sebzeler grubunda yer almaktadır. Mantar üretiminde en önemli girdi “Kompost” olup, bu üretim girdisi kültür mantarı için gerekli materyalleri içeren bir yetiştirme ortamıdır.
Korkuteli Türkiye’nin kültür mantarı yetiştirme ve kompost üretiminde kültür mantarı üretim merkezi durumundadır. Türkiye taze mantar üretiminin yaklaşık olarak ½’si, kompost üretiminin ise 1/2’sinden fazlası Korkuteli’de gerçekleştirilmektedir. İlçe’deki üretici sayısı 1000 civarında olup, sektör 5000 kişiye iş olanağı sağlamaktadır.
Türkiye’de kültür mantarı üretimi 1973 yılında 80 ton, 1983 yılında 1400 ton, 1995 yılında 7.728 ton olup, 2005 yılında yaklaşık 40 bin ton/yıldır. Korkuteli’de mantar üretim miktarı 18.000 ton civarında olup tek başına toplam ülke üretiminin %45’i Korkuteli ilçesinde gerçekleştirilmektedir.
Türkiye kompost üretimi 150 bin ton kadardır. Korkuteli bunun yaklaşık yarısından fazlasını (%53) üretmektedir. Ancak Korkuteli’nde kompost üretim kapasitesinin yarısı kullanılmaktadır. Dolayısıyla esas üretim kapasitesi 145 bin ton/yıl kadardır.
Halen ülkemizde kültür mantarı tüketimi yeterli düzeyde değildir. Kişi başına yıllık 550 gr civarında olan tüketim, Avrupa Birliği ülkelerinde 2,5 kg kadardır. Dolayısıyla sektör hızla gelişmekle birlikte gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında arzulanan düzeye çıkmamıştır.
Sektör ekonomik krizlere rağmen son 10 yılda 10 kat büyümüştür. Bundan sonra yapılacak doğru çalışmalarla 5-6 kat daha büyümesi mümkündür. Sermaye devir hızının fazla olması nedeniyle yatırımcılar için cazip bir üretim koludur.
Ayrıca taze kültür mantarı tüketimi dışında işlenerek (konserve, kurutma vb.) tüketime sunulmasına yönelik faaliyetler mantar talebini arttıracak, bu da üretime yansıyacaktır. Toplam üretimin binde 3’ü (200 ton) ihraç edilmekte olup esas pazar İzmir, Ankara gibi büyük illerdir.
Kültür mantarı sektörünün Korkuteli ilçe ekonomisine 50 milyon YTL’nin üzerinde yıllık katkısı dikkate alındığında, bu katkının Türkiye geneli için 100 milyon YTL’nin üzerinde olduğu söylenebilir

Besin Değeri (Vitamin Deposu :kültür mantarı)
Mantarın kültür bitkisi olarak üretimi ilk defa XVI. yüzyılda Fransa’da gerçekleştirilmiş ve daha sonra diğer ülkelere yayılmıştır(Anonim,2003) .Mantarlar çok eskiden beri besin olarak kullanılmaktadır. Normal olarak mantar gövdesinin sadece %10’u kuru kütledir, geri kalan % 90’nını ise su oluşturur. Kültür mantarında önemli oranda (%3,5)protein bulunur. Ayrıca içerdiği bazı vitaminler, antibiyotikler, hormonlar ve bazı asitler nedeniyle insan sağlığını korur. Kalorisi düşüktür. Bu nedenle dış ülkelerde, hastanelerde ve diyet merkezlerinde şişman insanların zayıflamasında, kalp ve damar rahatsızlığı olanların beslenmesinde protein ihtiyaçları kültür mantarından karşılanır (Anonim, 2004). Kültür mantarında; %0.3 yağ, %4.5 karbonhidrat, %1 mineral madde bulunur ve 272 KCal'lik bir enerji değerine sahiptir. Proteinin sindirilme değeri %72-83 arasındadır. Meyve ve sebzelerle kıyaslandığında iyi bir Lisin, Arginin, Histidin ve Threonin kaynağıdır. İnsan için gerekli tüm aminoasitleri içerir. Yapılan araştırmalara göre mükemmel bir folikasit kaynağı olan Agaricus bisporus mantarı, kandaki şeker seviyesini düşürdüğü ve kolestrolü azalttığı için kalp ve damar hastalıklarında diyet olarak kullanılabileceği tespit edilmiştir. Mineral madde içeriği açısından da uygun bir besin olduğu ifade edilmektedir (Günay,1995).
Mantarın Kullanım Alanları
Mantarın besin değerini kaybetmeden taze olarak uzun süre saklamak ve depolamak güçtür. Taze olarak pazarlanmayan mantarlar konserve, salamura veya ipe dizilmek suretiyle kurutularak da pazarlanabilmektedir (Anonim, 2003). Mantarın kuru madde miktarı son derece önemlidir. Kuru madde miktarı yüksek olanlar, düşük olanlara karşı birkaç gün daha uzun süreyle saklanabilmektedir. Ülkemizdeki pazarlarda, değişik kesimler, değişik mantar büyüklüğünü talep etmektedirler. Pizzacılar daha çok 2-3 cm çapındaki küçük mantarları, restorantlar ızgaralık 3-5 cm çapındaki büyük mantarları tercih ederler. Konserve yapan fabrikalar küçük, orta ve büyük boyları ayrı ayrı istemektedirler. Çorba yapımında kullanılan mantarlarda, mantar büyüklüğü, mantarlar kurutulup, öğütülüp toz haline getirildiği için o kadar önemli değildir (Günay,1995).
Mantar Üretim Merkezi Korkuteli’de Mantarcılığa Dönük Faaliyetler
1- KORKUTELİ MANTAR FESTİVALİ
Korkuteli Geleneksel Şehzade Korkut Şenlikleri kapsamında bu yıl dördüncüsü yapılacak olan MANTAR FESTİVALİ önemli ölçüde ilgi odağı haline gelmiş olup, bu yıl 11-15 Ağustos 2008 tarihinde Korkuteli’de gerçekleştirilecektir.
Özellikle 1.Mantar Festivali’nin 27 Ağustos 2005’te Korkuteli ilçesinde gerçekleştirilmesiyle birlikte Korkuteli ilçesinin önemli bir özelliği daha tanınmaya başladı. 1.Mantar Festivali kapsamında Antalya Ticaret Odası, Korkuteli Belediye Başkanlığı, Korkuteli Meslek Yüksek Okulu tarafından organize edilen "En iyi mantar üreticisi", "En güzel mantar yemeği yapan ev hanımı" ve "en iyi mantar yemeği yapan lokanta" yarışmaların düzenlenmiştir.. "En iyi mantar üreticisi 1.Mehmet Özgür Keskin, 2.Tahsin Büyükkursak, 3. Murat Tüncer, "En güzel mantar yemeği yapan ev hanımı 1. Nazmiye Ceyda Kanuğ, 2. Şerife Nihal Şimşek, 3. Zeliha Yıldırım, ve "En iyi mantar yemeği yapan lokanta" yarışmalarında 1.Nur Pastanesi, 2. Şişci Mustafa, 3. Kısmet Kebap olmuştur.
2. Mantar Festivali çerçevesinde düzenlenen en iyi yemek, en iyi mantar yetiştiriciliği yarışmalarında dereceye girenler, en kaliteli mantar üreticileri yarışmasında, birinci Sadık Korkut, ikinci Metin Sağlam, üçüncü Bayram Budak ve dördüncü Zeliha Onat oldu. En iyi yemek yapan aileler arasında yapılan yarışmadaysa, "su böreği" ile Nur Pastanesi birinci, "kerp sarma" ile Ali Duran ikinci, "mantar yemeği" ile Adalet Sözel üçüncü olmuştur (Anonim,2006).
Her iki yemek yarışmasında MANTAR YEMEĞİ ÇEŞİTİ 30 – 40 arasındadır. Yarışmalarda yer alan ilginç mantar yemeklerine örnek olarak mantarlı su böreği, mantarlı dondurma, mantarlı baklava verilebilir. Buda göstermektedir ki festiival mantar yemek kültürünün gelişmesine de olanak sağlamaktadır. Ayrıca “mantarlı su böreği” gibi yeni uygulamalar ticari olarak kabul görmüş, yalnızca ilçede değil cevre illerde de topluma sunulmaya başlamıştır.
2- MANTAR TANITIM GRUBU (MTG)

Türkiye'de mantarcılık sektörünün sesi olması yönünde "MANTAR TANITIM GRUBU' kurulmuştur. Kültür mantarı sektörünün geleceği açısından önemli bir girişim olan "MANTAR TANITIM GRUBU'nun ilk toplantısı 26 Ocak 2007, ikinci toplantısı ise 30 Mart 2007 tarihinde Akdeniz Üniversitesi Korkuteli Meslek Yüksekokulu'nda gerçekleştirilmiştir. MTG  bu toplantılarla, resmi bir kimlik kazanarak ve ilgili prosedürlerin işbirliği içinde yürütülmesiyle yeni bir noktaya gelinmiştir.
MTG çalışmaları Antalya Ticaret Borsası, Korkuteli Belediyesi ve Yüksekokulumuz tarafından yürütülmekte olup, koordinasyon ve sekreterya birimimizce gercekleştirilmektedir. Geniş bir katılımla gercekleşen toplantılarda MTG nin TÜRKİYE deki tüm mantar yetişticilerini kapsadığı görüşü benimsenmiş ve MTG’nin Türkiye'deki tüm mantarcılık sektörünün sesi olacağı vurgulanarak, sektörle ilgili tüm kişi ve kuruluşlar MTG'ye üye olmaya davet edilmiştir( www.akdeniz.edu.tr/korkuteli, www.mantarcilik.ile.biz ).


3- KORKUTELİ MESLEK YÜKSEKOKULU MANTARCILIK PROGRAMI

Bu yıl Korkuteli Meslek Yüksekokulu’nda Mantarcılık Programı açılmıştır. Açılan Mantarcılık Programı ile bölge ve ülke mantarcılığına katkıda bulunulması beklenmektedir. Buna göre Mantarcılık Programının açılması durumunda beklenen yararlar aşağıda sıralanmıştır.
 a)    Mantarcılık Programının açılmasıyla yükseköğretim görmek isteyen öğrencilere olanak sağlanacak, iş edindirme yolundaki çalışmalara katkıda bulunacak ve yetişmiş iş gücü yaratılarak bunlara yönelik istihdamının artırılması yönünde önemli katkılar sağlayacaktır.
b)     Üretim ve hizmette kaliteyi artırmak amacıyla üstün nitelikli, bilgili ve tecrübeli tekniker yetiştirilerek, mantarcılık sektörüne kazandırılacaktır.
c)     Tarımsal faaliyetlerin iyi tarım uygulamaları kapsamında daha bilinçli bir şekilde sürdürülebilmesi ve mantarcılıkla ilgili talepler karşılanabilecektir.
d)    Bu programı başarıyla tamamlayanlar Tekniker unvanı alıp mantarcılıkla ilgili özel sektörlerde çalışma imkanına sahip olacaklardır.
e)      Bu programdan mezun olan öğrenciler kendi özel işlerini kurma becerisine sahip olacaklardır.
        Bu kapsamda Yüksekokuldan mezun olacak yüksek donanımlı, uygulamaya hakim, mantar yetiştiriciliğini tam anlamıyla yapabilecek düzeydeki mantar teknikerlerinin kültür mantarı üretim tesisi kurmalarına ve işletmelerine olanak sağlamak üzere “Kültür Mantarcılığı İşletmesi Kurma” veya “Yatırım Yapma”larına yönelik çeşitli teşviklerin ortaya konulması önem taşımaktadır.
 
Kaynaklar
Anonim 2003, http://www.aeri.org.tr/pdf/bks/3-14 pdf
Anonim 2004, http://www.milliyet.com.tr/2004/10/12/business
Anonim 2005, http://www.kenthaber.com/Arsiv/Haberler
Anonim 2006, http://www.ayyıldızgazetesi.com/haber_oku.asp.
Günay, A.,1995, Mantar yetiştiriciliği. İlke Kitabevi Yayınları:22
Özçatalbaş, O., M.N.Eker, S.Özenalp, 2004. Kültür Mantarı Üretim Sektörü,
Gelişmeler Ve Beklentiler. Korkuteli 2. Mantar Kongresi Bildirisi, Korkuteli
Antalya.

https://orhan.catsboard.com

Sayfa başına dön  Mesaj [1 sayfadaki 1 sayfası]

Bu forumun müsaadesi var:
Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz